સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ

        👉 સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ 👈

સિંધુ ખીણની લીપી: 

શા માટે બ્રિટિશ અને સામ્યવાદી ઈતિહાસકારો તેના વિષે જણાવવા માંગતા ન હતા! 

 ▪️ ઈતિહાસકાર આર્નોલ્ડ જે. ટોયન્બી એ કહ્યું હતું - વિશ્વના ઈતિહાસમાં જો કોઈ દેશના ઈતિહાસ સાથે સૌથી વધુ ચેડા કરવામાં આવ્યા હોય તો તે ભારતનો ઈતિહાસ છે.

 ભારતીય ઇતિહાસ સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિથી શરૂ થાય છે, તેને હડપ્પન સંસ્કૃતિ અથવા સારસ્વત સંસ્કૃતિ પણ કહેવામાં આવે છે.  એવું કહેવાય છે કે 3500 બીસી (BC) માં વર્તમાન સિંધુ નદીના કિનારે એક વિશાળ શહેરી સંસ્કૃતિ અસ્તિત્વમાં હતી.  મોહેંજોદડો, હડપ્પા, કાલીબંગા, લોથલ વગેરે આ સંસ્કૃતિના શહેરો હતા.

અગાઉ આ સંસ્કૃતિનો વિસ્તાર સિંધ, પંજાબ, રાજસ્થાન અને ગુજરાત વગેરેમાં થયું હોવાનું કહેવાતું, પણ હવે તેનો વિસ્તાર સમગ્ર ભારતમાં, તમિલનાડુથી વૈશાલી બિહાર, આજના સમગ્ર પાકિસ્તાન ,અફઘાનિસ્તાન અને ઈરાનના (પારસ,પર્શિયા)  અમુક ભાગ સુધી જોવા મળે છે. .  હવે તેનો સમય ઇ.સ. પૂર્વે 7000 કરતાં પણ વધુ પ્રાચીન હોવાનું જાણવા મળે છે.

આ પ્રાચીન સભ્યતાની સીલ, ટેબ્લેટ અને વાસણો પર જે લખાણ જોવા મળે છે તેને સિંધુ ખીણની લિપિ કહેવામાં આવે છે.  ઈતિહાસકારો દાવો કરે છે કે આ લિપિ હજી અજ્ઞાત છે, અને વાંચી શકાતી નથી.  જ્યારે ઇજિપ્તીયન, ચાઇનીઝ, ફોનિશિયન, આર્મેનિક, સુમેરિયન, મેસોપોટેમિયન વગેરે જેવી તમામ સમકક્ષ અને તથાકથિત કહેવાતી પ્રાચીન લિપિઓ ઉકેલી લેવામાં આવી છે.(વંચાય ગઇ છે)

આજકાલ કોમ્પ્યુટરની મદદથી માર્કોવ પદ્ધતિથી અક્ષરોની આવર્તનનું વિશ્લેષણ કરીને પ્રાચીન ભાષાને વાંચવી સરળ બની ગઈ છે.

સિંધુ ખીણની લિપિ ઈરાદાપૂર્વક વાંચવામાં આવી નથી, ન તો તેને વાંચવાના સાર્થક પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા.

 ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઑફ હિસ્ટોરિકલ રિસર્ચ કે જેના પર પહેલા અંગ્રેજો અને પછી સામ્યવાદીઓએ કબજો જમાવ્યો હતો, તેણે સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચવા માટે કોઈ ખાસ યોજના કરવામાં આવી ન હતી.

આખરે એવું તો શું હતું સિંધુ ખીણની લિપિમાં ?  શા માટે અંગ્રેજો અને સામ્યવાદી ઈતિહાસકારો સિંધુ ખીણની સ્ક્રિપ્ટ વાંચવા માંગતા ન હતા ?

બ્રિટિશ અને સામ્યવાદી ઈતિહાસકારોની નજરો માં સિંધુ ખીણની લીપિ વાંચવામાં તેમના માટે નીચેના જોખમો હતા -

• સિંધુ ખીણની સ્ક્રિપ્ટ વાંચ્યા પછી તેની પ્રાચીનતા વધુ પ્રાચીન હોવાનું સાબિત થશે.  ઇજિપ્તીયન, ચાઇનીઝ, રોમન, ગ્રીક, આર્મેનિક, સુમેરિયન, મેસોપોટેમીયન કરતાં પણ વધારે પ્રાચીન .  જે બતાવશે કે આ દુનિયાની સૌથી જૂની સભ્યતા છે.  ભારતનું મહત્વ વધશે જે અંગ્રેજો અને સામ્યવાદી ઈતિહાસકારોથી સહન કેમ થાય.

 • જો સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચીને તે વૈદિક સભ્યતા હોવાનું પુરવાર થાય તો અંગ્રેજો અને સામ્યવાદીઓ દ્વારા ફેલાવવામાં આવેલ આર્ય-દ્રવિડ યુદ્ધનો પ્રોપગેડાની પોલ ખૂલી જવાનો ડર હતો .

 • બ્રિટિશ અને સામ્યવાદી ઈતિહાસકારોનો ખોટો પ્રચાર એ છે કે 'આર્યો એક આક્રમણકારી જાતિ છે જે બહારથી આવી હતી અને તેઓએ આ સ્થળના મૂળ રહેવાસીઓને, એટલે કે સિંધુ ખીણના લોકોને મારી નાખ્યા અને ભગાડી નાખ્યા અને તેમની મહાન સંસ્કૃતિનો નાશ કર્યો.  એ લોકો જ જંગલોમાં છુપાયા, દક્ષિણ ભારતીય (દ્રવિડ) બન્યા, શુદ્ર અને આદિવાસી બન્યા, વગેરે વગેરે વાતો ખોટી  સાબિત થશે.

 કેટલાક નકલી ઈતિહાસકારોએ સિંધુ ખીણની લિપિને સુમેરિયન ભાષા સાથે, કોઈએ ઈજિપ્તની ભાષા સાથે, કોઈએ ચાઈનીઝ ભાષા સાથે, કોઈએ મુંડા આદિવાસીઓની ભાષા સાથે જોડીને વાંચવાની કોશિશ કરી અને કેટલાકે તેને ઇસ્ટર આઇલેન્ડના આદિવાસીઓની ભાષા સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કર્યો.  પણ તમામ પ્રયાસો નિષ્ફળ સાબિત થયા.

સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચવામાં નીચે દર્શાવેલ સમસ્યાઓ  આવે છે -

 તમામ લિપિમાં ઓછા અક્ષરો છે, જેમ કે અંગ્રેજીમાં 26, દેવનાગરી વગેરેમાં 52, પરંતુ સિંધુ ખીણની લિપિમાં લગભગ 400 મૂળાક્ષરો છે.  સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચવામાં મુશ્કેલી એ છે કે તેનો સમયગાળો 7000 BC થી 1500 BC સુધીનો છે, જેમાં લિપિમાં ઘણા ફેરફારો થયા છે અને લિપિમાં ઘણી શૈલીયુક્ત વિવિધતા જોવા મળે છે.  

 ભારતની પ્રાચીન લિપિઓમાંની એક બ્રાહ્મી લિપિ કહેવાય છે.  આ લિપિમાંથી જ ભારતની અન્ય ભાષાઓની લિપિઓ બ્રાહ્મી લીપી થી જ અસ્તિત્વ માં આવી.  આ લિપિનો ઉપયોગ ઉત્તરપશ્ચિમ ભારતમાં વૈદિક કાળથી લઈને ગુપ્તકાળ સુધી થતો હતો.  સંસ્કૃત, પાલી અને પ્રાકૃતના ઘણા ગ્રંથો બ્રાહ્મી લિપિમાં પ્રાપ્ત થયેલા છે.

 સમ્રાટ અશોકે તેમના ધમ્મના પ્રસાર-પ્રચાર  માટે બ્રાહ્મી લિપિ ને જ અપનાવી હતી.  સમ્રાટ અશોકના સ્તંભો અને શિલાલેખો બ્રાહ્મી લિપિમાં લખવામાં આવ્યા હતા અને સમગ્ર ભારતમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા હતા.

સિંધુ ખીણની લિપિ અને બ્રાહ્મી લિપિ વચ્ચે ઘણી આશ્ચર્યજનક સમાનતાઓ છે.  આ ઉપરાંત, બ્રાહ્મી અને તમિલ લિપિઓ પણ પરસ્પર સંબંધ ધરાવે છે.  તેના આધારે સુભાષ કાક અને ઈરાવથમ મહાદેવને સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચવાનો અર્થપૂર્ણ પ્રયાસ કર્યો.

 એવું માનવામાં આવે છે કે સિંધુ ખીણની લિપિના લગભગ 400 અક્ષરો છે, જેમાંથી કેટલાક મૂળાક્ષરો (સ્વરો, વ્યંજન, માત્રા સંખ્યા), કેટલાક યૌગિક અક્ષરો અને બાકીના ચિત્રલિપી છે.  એટલે કે, આ ભાષા અક્ષરો અને ચિત્રલિપીનો સંગ્રહ છે.  વિશ્વની કોઈ ભાષા સિંધુ ખીણની ભાષા જેટલી સશક્ત અને સમૃદ્ધ નથી.

 તે ડાબેથી જમણે લખાય છે, તેવી જ રીતે બ્રાહ્મી લિપિ પણ જમણેથી ડાબે લખાય છે.  સિંધુ ખીણની લિપિના લગભગ 3000 અક્ષરો મળી આવ્યા છે.

 જો કે ત્યાં 400 મૂળાક્ષરો છે, પરંતુ 39 મૂળાક્ષરોનો 80 ટકા વખત ઉપયોગ થાય છે.  અને બ્રાહ્મી લિપિમાં 45 અક્ષરો છે.  હવે આપણે સમાનતાના આધારે આ 39 અક્ષરોને બ્રાહ્મી લિપિના 45 અક્ષરો સાથે મેપ કરી શકીએ છીએ અને તેનો અવાજ શોધી શકીએ છીએ.

 બ્રાહ્મી લિપિના આધારે સિંધુ ખીણની લિપિ વાંચીએ તો બધા સંસ્કૃત શબ્દો દેખાય છે જેમ કે - શ્રી, અગસ્ત્ય, મૃગ, હસ્તી, વરુણ, ક્ષમા, કામદેવ, મહાદેવ, કામધેનુ, મુશિકા, પગ, પંચ મશક, પિતૃ, અગ્નિ, સિંધુ, પુરમ, ગૃહ, યજ્ઞ, ઇન્દ્ર, મિત્ર વગેરે.

 નિષ્કર્ષ એ છે કે -

 ૧.સિંધુ ખીણની લિપિ બ્રાહ્મી લિપિની પૂર્વજ છે.

 ૨. સિંધુ ખીણની લિપિ બ્રાહ્મીના આધારે વાંચી શકાય છે.

 ૩. તે સમયે, ભાષા સંસ્કૃત હતી જે સિંધુ ખીણની લિપિમાં લખાતી હતી.

 ૪. સિંધુ ઘાટીના લોકો વૈદિક ધર્મ અને સંસ્કૃતિમાં માનતા હતા.

 ૫. વૈદિક ધર્મ ખૂબ જ પ્રાચીન છે.

 હિંદુ સંસ્કૃતિ એ વિશ્વની સૌથી જૂની અને મૂળ સભ્યતા છે, હિંદુઓનું મૂળ નિવાસસ્થાન સપ્ત સૈંધવ પ્રદેશ (સિંધુ સરસ્વતી પ્રદેશ) હતું જે ઈરાનથી સમગ્ર ભારત દેશ સુધી વિસ્તરેલું હતું. વૈદિક ધર્મના અનુયાયીઓ બહારથી આવ્યા ન હતા અને ન તો તેઓ  આક્રમણકારી હતા..  આર્ય-દ્રવિડિયન જેવી કોઈ બે અલગ-અલગ જાતિઓ ન હતી જેમની વચ્ચે પરસ્પર યુધ્ધ થયું હોય.